روش های ارزیابی پوسچر
ارگونومی طبق تعریف موسسه ی ملی سلامت و ایمنی شغلی آمریکا عبارت است از: علم انطباق محیط کار و نیازهای شغلی با ظرفیت جمعیت کارکنان. ارگونومی از دو واژهی یویانی “ergon” به معنی کار و “nomoi” به معنی قوانین طبیعی تشکیل شده است و در حقیقیت به معنای “قوانین کار” یا “علم کار” است. ارگونومیست با طراحی، تغییر یا چیدمان صحیح محیط کار، محصولات یا سیستم های کاری به گونه ای متناسب با نوع فعالیت افراد باشد، ناسازگاری بین کار و کارگر را برطرف کرده و موجب محیط کاری مطلوب، راحتی و رضایت، سلامت و در نهایت افزایش بهره وری میگردد.
در ادامه به تعریف انواع پوسچر و روش های ارزیابی پوسچر می پردازیم. هر یک از روش های ارزیابی پوسچر نیز در مقالات جداگانه توضیح داده شده است.
فهرست این مقاله :
انواع پوسچر و روش های ارزیابی پوسچر:
پوسچر کار (working posture ):
وضعیت استقرار بخش های مختلف بدن شامل سر، تنه، دست ها و پاها در فضا و در واقع واکنشی است که بدن هنگام انجام فعالیت در مقابل شرایط کار به خود می گیرد. پوسچر بدن می تواند طبیعی یا غیر طبیعی باشد.
پوسچر طبیعی یا خنثی (Natural posture):
اندام ها و مفصل ها در وضعیتی قرار می گیرند که کمترین فشار بیومکانیکی به دستگاه اسکلتی عضلانی وارد می شود. برای اینکه فرد بتواند حالت خود را در طول زمان حفظ کند، عضلات او باید هر گونه نیروی خارجی وارده بر بدن و در برخی موارد کشش های درونی را خنثی کند.چنین فعالیت عضلانی تحت عنوان “فشار وضعیتی” شناخته می شود.تمام محققان در این نکته توافق دارند که بهترین پوسچر ، پوسچری است که در آن کمترین فشار وضعیتی بر بدن تحمیل می شود و این حالت زمانی محقق می شود که اندام ها و مفصل های بدن در میانه ی دامنه حرکتی خود قرار گیرند.
پوسچر نامناسب (Awkward posture ):
خارج شدن اندام ها یا مفاصل از پوسچر طبیعی و خنثی . هرچه میزان انحراف از حالت طبیعی بیشتر باشد و مفاصل به سمت انتهای دامنه حرکتی (ROM )خود متمایل شوند خطر آسیب بیشتر خواهد بود. اگر برای مدتی ادامه یابد (بیش از چند دقیقه) نتایج زیان باری بوجود خواهد آمد که از آنها بعنوان تنش وضعیتی یاد می شود. ماهیچه و دیگر بافت های نرم و حتی استخوان ها به عنوان یک بافت در برابر فشار های مکانیکی استاتیک و مداوم واکنش نشان می دهند.فعالیت های استاتیک جریان خون را محدود کرده و تعادل شیمیایی عضله را بر هم می زنند و موجب می شود خستگی ماهیچه ای عارض شود.
روش های ارزیابی پوسچر شامل :
جهت ارزیابی پوسچر افراد از روش های خودگزارشی،مشاهده ای و مستقیم استفاده می گردد. که از راست به چپ روش های پیچیده تر، زمان بر،نیاز به تجهیزات و دقیق تری می باشند.
روش های خود گزارشی Self-reports:
از این شیوه جهت بررسی شیوع اختلالات اسکلتی – عضلانی و ارزیابی کار استاتیکی و استرس های وارد بر بدن و عوامل روانی اجتماعی استفاده می شود. در این روش وضعیت ارگونومیک فرد با توجه به درک او نسبت به تنش وضعیتی وارده از طریق روش های زیر ارزیابی می گردد:
نقشه بدن Body Map
از فرد خواسته می شود با توجه به تصویر مشخص نواحی که احساس درد و ناراحتی می کند را مشخص نماید.
مقیاس نرخ گذاری Rating scale :
مقياس چشمي براي تعيين شدت ناراحتي مانند اکسفورد
پرسشنامه Questionnaire
مانند پرسشنامه عمومي نورديك
اين نواحي آناتوميكي بر حسب دو معيار انتخاب شدهاند:
الف) اندامهايی كه علائم در آنها متمركز ميشوند
ب) اندامهايی كه هم توسط فرد پاسخ دهنده و هم توسط فرد محقق از يكديگر قابل تشخيص ميباشند.
پرسشهای شفاهي در مورد هر ناحيه به ترتيب از فرد پرسيده ميشوند و از فرد خواسته ميشود پاسخ دهد آيا در طي 12 ماه گذشته در اين نواحي ناراحتي يا مشكلي داشته است و آيا اين مشكلات باعث ترك كار يا ناتواني او در كار شده است.
همچنين در مورد وجود درد يا ناراحتي در طي 7 روز گذشته پرسش ميشود.
مزایای روش خودگزارشی:
سهولت استفاده ،در دسترس بودن ،پرکاربردترین شیوه ارزیابی تنش وناراحتی، هزینه پایین
معایب روش خودگزارشی:
روایی و اعتبار روش بسیار پایین می باشد.
روش مشاهده ای:
در روش مشاهده ای همانطور که از نام آن نیز مشخص است پوسچر فرد توسط مشاهدات ارگونومیست یا تحلیل نرم افزاری توسط چک لیست ها،دیاگرام ها، پوسچر کد ها یا جداول امتیاز بندی شده ارزیابی میگردد. بنابراین روش مشاهده ای شامل گروه کلی زیر می باشد:
• شيوه هاي مشاهده اي قلم- كاغذي (pen-paper)
• شيوه هاي مشاهده اي پیشرفته: فيلم برداري و تفسير توسط كامپيوتر(WEPAS)
مزایا:
حذف خطای ناشی از مشاهده کننده ، امکان اندازه گیری زوایای بدن و سایر متغییرهای مربوط به حرکات بدن در چند مفصل یا اندام با استفاده از سیستم های آنالیز دو بعدی و سه بعدی ، آسان شدن آنالیز داده ها به کمک نرم افزارهای پیشرفته و پیچیده ، امکان ارزیابی پوسچرها در شرایط دینامیکی ، امکان ترکیب و همگام سازی (Synchronization) با سیگنالهای الکترومیوگرافی
معایب:
وقت گیر بودن ، هزینه بر ، امکان ایجاد خطا در محاسبه زوایای بدن ، اعتبار و روایی در حد متوسط ، پیچیدگی برپاسازی و مراحل کالیبراسیون ، عدم کارایی در بررسیهای طولانی مدت ، استفاده از مارکرها و امکان جابجایی مارکرها در حین حرکت و پنهان بودن مارکرها از دید دوربین
روشهای مشاهده ای قلم کاغذی :
نام روش | نام کامل | مشاهده روش کامل انجام این روش |
---|---|---|
OWAS | Ovako Working posture Assessment System | به زودی... |
QEC | Quick Exposure Check | به زودی... |
REBA | Rapid Entire Body Assessment | به زودی... |
ROSA | Rapid Office Strain Assessment | مشاهده مقاله |
RULA | Rapid Upper Limb Assessment | مشاهده مقاله |
MFA | Muscle Fatigue Assessment | |
PLIBEL | Plan for Identifiering av Belastnings faktorer | |
LUBA | Loading on the Upper Body Assessment | |
HAL | Hand Activity Level | |
JSA | Job Strain Index | به زودی... |
CTD Risk Index | Cumulative Trauma Disorder | به زودی... |
OCRA | Occupational Repetitive Action |
نام روش | نام کامل | مشاهده روش کامل انجام این روش |
---|---|---|
PEO | A portable ergonomic observation | به زودی... |
PATH | Posture, Activity, Tools and Handling | به زودی... |
Biomechanical models | --- | به زودی... |
WEPAS | Weaving posture analyzing system | به زودی... |
SIMI Motion | --- | |
ROTA | --- | |
TRAC | --- | |
HARBO | --- |
بیشتر بخوانید: نرم افزار ارزیابی پوسچر Ergo که توسط سایت سیفتی سافت طراحی شده است، شما می توانید روش های ارزیابی پوسچر شامل QEC-ROSA-RULA-REBA ، حمل بار WISHA-NIOSH و ارزیابی بار کار افراد را در چند دقیقه بدون هیچگونه فرمولی انجام دهید. جهت مشاهده صفحه نرم افزار کلیک کنید.
شيوه هاي مستقيم:
• ارزيابي وضيعت بدن : دستي يا با كمك تجهيزات الكتريكي
• ارزيابي تنش وضعيتي يا خستگي ماهيچه اي موضعي
نام روش | نام کامل | مشاهده روش کامل انجام این روش |
---|---|---|
Manual goniometers | --- | به زودی... |
LMM | The Lumbar Motion Monitor | به زودی... |
Motion capture systems | --- | به زودی... |
Inclinometers | --- | به زودی... |
EMG | electromyography | به زودی... |
منابع:
از کتب و مقالات زیر استفاده شده است :
- شیوه های ارزیابی پوسچر – دکتر چوبینه
- Postural Assessment 10.1016/B978-0-443-10233-2.50022-5
- ارگونومی در عمل دکتر ارمکی
- جزوات دکتر افشاری
از مطالب سایت های زیر استفاده گردید:
https://www.hsearya.com-
https://acgih.ir-
https://hamyarhse.ir-